Leren lezen: zandweggetjes versus snelwegen

Naar aanleiding van alle media aandacht van vorige week over dyslexie en alle extra vragen die dit oproept denken wij dat meer achtergrondinformatie over dyslexie en een dyslexiebehandeling gewenst is. Daarom zetten wij graag de komende weken nog een aantal belangrijke onderwerpen en vragen op een rij. We beginnen met: wat is dyslexie nou eigenlijk?

Mensen met dyslexie hebben moeite met het lezen of schrijven van woorden, of beide. Dyslexie komt door een kleine storing in de hersenen: de koppeling van letters aan klanken en klanken aan letters verloopt niet goed. Wie dyslexie heeft, is niet minder intelligent dan iemand zonder dyslexie. Alleen bij het koppelen van letters en klanken werken de hersenen anders dan bij mensen zonder dyslexie. Verder werken de hersenen hetzelfde. Dyslexie kan erfelijk zijn. Zo horen wij vaak dat een ouder van een kind met dyslexie de problemen met lezen en spellen herkent.

Ook dr. Milene Bonte (Universitair hoofd docent afd. Language, Cognitive Neuroscience, Capaciteitsgroepen, Faculty of Psychology and Neuroscience, Universiteit Maastricht) bevestigt dit:  “Hersenonderzoek wijst erop dat kinderen met ernstige dyslexie gesproken en geschreven taal op een andere manier verwerken. Het laat bijvoorbeeld zien dat verbindingen tussen letters en klanken veel minder of niet geautomatiseerd raken bij dyslectische kinderen, terwijl deze verbindingen bij kinderen zonder leesproblemen wel automatiseren.”

Leren lezen: zandweggetjes en snelwegen

Het leren lezen is een ingewikkeld proces wat kinderen niet uit zichzelf ontwikkelen.  Ze hebben hier gerichte instructie en oefening bij nodig. De basis van het leren lezen is de letter-klankkoppeling; welke letter zie je en hoe moet deze worden uitgesproken (klank). Op het moment dat de koppeling tussen letters en klanken wordt gemaakt, wordt er een soort weg aangelegd in de hersenen. Hoe vaker de informatie vervolgens herhaald wordt, hoe steviger en groter die weg wordt. Op deze manier leren kinderen steeds sneller letters, delen van woorden of uiteindelijk hele woorden in één keer herkennen. Juist het aanleggen van deze snelwegen in de hersenen is hetgeen wat bij kinderen met dyslexie problemen oplevert. Zij kunnen als het ware alleen via zandweggetjes diezelfde informatie ophalen. Je kunt je voorstellen dat dit veel meer tijd kost en dat met name het leestempo achterblijft. Dyslectische kinderen blijven daarom vaak langer spellend lezen (klank voor klank) ook zie je soms dat ze een radende strategie ontwikkelen. Ze willen dan toch meekomen met het tempo en gaan fouten maken.