Een aangepaste leerroute voor rekenen: waarom, wanneer en hoe?
Het liefst wil je als leerkracht je leerlingen natuurlijk op een zo hoog mogelijk (reken)niveau laten uitstromen aan het einde van de basisschool. Het streven is dat zoveel mogelijk leerlingen het 1S-niveau halen en als dat niet lukt in elk geval 1F. Maar wat als al tijdens de basisschoolperiode duidelijk wordt, dat het voor een leerling heel moeilijk gaat worden om 1F te behalen? Wat als een leerling de stof tijdens de les, zelfs met extra hulp, echt niet bij kan houden? Welke keuzes maak je dan?
Voor- en nadelen
Je kunt er als leerkracht voor kiezen om een leerling op een lagere leerlijn te laten werken (bijvoorbeeld de stof van groep 5 aanbieden aan een leerling in groep 6 of 7). Dit heeft als voordeel dat de leerling de stof beter begrijpt en daardoor ook minder gefrustreerd raakt. Bovendien heeft het weinig zin om in de klas te werken aan bepaalde hogere rekendoelen, terwijl de basale rekenvoorwaarden nog helemaal niet beheerst worden.
Echter, het volgen van een lagere leerlijn heeft als grote nadeel dat sommige rekenstof uit groep 7 en 8 nooit aan bod komt tijdens de basisschoolperiode. Dit kan een leerling behoorlijk belemmeren op de middelbare school, want daar wordt van een bepaalde voorkennis uitgegaan. En ook in het dagelijks leven kunnen leerlingen ertegenaan lopen dat sommige onderdelen niet aan bod komen, die in de maatschappij juist erg van belang zijn.
Leerroutes binnen passende perspectieven
Daarom zijn voor rekenen de aangepaste leerroutes van Passende Perspectieven ontwikkeld. Deze zijn bedoeld voor leerlingen die niveau 1F niet dreigen te halen aan het einde van de basisschoolperiode. Binnen Passende Perspectieven zijn er drie leerroutes ontwikkeld:
- Leerroute 1: voor leerlingen die 1F-niveau kunnen behalen, maar dan wel met hulpmiddelen of dispensatie
- Leerroute 2: voor leerlingen die 1F-niveau gedeeltelijk kunnen behalen aan het einde van de basisschool en volledig in het voortgezet onderwijs
- Leerroute 3: Voor leerlingen die enkele onderdelen van 1F-niveau kunnen behalen en andere onderdelen niet.
Bij leerroute 1 past een uitstroomniveau van vmbo-tl en hoger, bij leerroute 2 vmbo-basis of -kader en bij leerroute 3 praktijkonderwijs.
De keuze om een leerling in een aangepaste leerroute te laten rekenen wordt in overleg met de intern begeleider of rekencoördinator op schoolniveau besproken. Een gekozen leerroute staat niet vast, een leerling kan wisselen tussen leerroutes per leergebied of domein binnen het leergebied. Wanneer er sprake is van ernstige rekenproblemen, is het overigens altijd belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van dyscalculie. Deze leerlingen hebben specialistische hulp nodig, een aangepaste leerroute alleen is dan niet genoeg.
Wat is het doel en het voordeel van het gebruik van aangepaste leerroutes?
Het doel van Passende Perspectieven is om leerlingen die zonder hulp niveau 1F niet kunnen halen, toch zoveel mogelijk rekendoelen aan te bieden. Per rekendomein wordt gekozen welke rekendoelen belangrijk zijn en welke minder. Ook bied je bij sommige rekendoelen de stof op een lager abstractieniveau aan en maak je een keuze in aangeboden strategieën. Hierdoor blijft er tijd vrij om aan andere rekenonderdelen te besteden, die van belangrijk zijn voor het functioneren in de maatschappij. Denk hierbij bijvoorbeeld aan verhoudingen, meten en meetkunde en verbanden. Zo wordt voorkomen dat leerlingen blijven hangen in leerstof van de onderbouw en met forse achterstanden in kennis en vaardigheden het basisonderwijs verlaten. Door met Passende Perspectieven te werken, komen alle domeinen aan bod en is het leerstofaanbod beter in balans.
Opbouw
Op de website van SLO – Passende Perspectieven vind je profielschetsen en doelenlijsten. In de profielschetsen staat omschreven welke leerlingen tot een bepaalde leerroute behoren. In de doelenlijsten staat per leerroute uitgewerkt welke doelen belangrijk zijn en welke minder. Ook staat aangegeven op welk abstractieniveau je een doel kunt aanbieden en welke strategieën te kiezen. Daarnaast kun je vinden op welk moment leerlingen rekenonderdelen aangeboden moeten krijgen en welke hulpmiddelen er beschikbaar zijn.
Gebruik van de doelenlijsten
In de doelenlijsten staan per groep de verschillende rekenonderdelen beschreven. De opbouw is van begripsniveau naar een steeds abstracter handelingsniveau en van basale strategieën naar steeds geavanceerdere strategieën. Achter elk rekendoel staan drie kolommen. Daarin is voor de drie leerroutes uitgewerkt hoeveel prioriteit het doel heeft binnen de verschillende leerroutes. Een donkerblauwe kleur geeft hierbij aan, dat er in het doel geïnvesteerd moet worden. De lichtere kleur blauw geeft aan dat er in het doel geïnvesteerd kan worden, maar niet met te veel onderwijstijd. De lichtste kleur blauw geeft aan, dat er niet in een bepaald doel geïnvesteerd hoeft te worden binnen de desbetreffende leerroute.
Voorbeeld van een uitwerking van een doel in de doelenlijst.
Bron: Doelenlijsten SLO Passende Perspectieven
Door op deze wijze te werken, kunnen alle leerlingen een bepaalde basis opbouwen binnen de verschillende rekenonderdelen. Een leerling uit leerroute 3 hoeft bijvoorbeeld niet alle keertafels uit het hoofd te kennen. Als leerlingen moeite hebben met het onthouden van de tafels kan ervoor gekozen worden om te investeren in de tafels 1 t/m 5 en 10 en de omkeerstrategie. Overige tafels kunnen dan via de tafelkaart of met een rekenmachine uitgerekend worden. Investeren in het begrip van vermenigvuldigen is juist wel voor elke leerroute van belang. Door op deze manier met de doelen te werken, blijven leerlingen niet hangen op het niveau van groep 4, maar kunnen ze met de juiste hulpmiddelen ook opdrachten oplossen behorende bij de stof van groep 6, 7 of 8.
Doelenlijsten
Er zijn verschillende doelenlijsten beschikbaar voor de vier rekendomeinen.
1. Getallen:
- Getalbegrip
- Optellen en aftrekken
- Vermenigvuldigen
- Delen
- Kommagetallen
2. Verhoudingen:
- Breuken
- Procenten
3. Meten/meetkunde:
- Meten (geld, tijd, temperatuur)
- Meten (lengte, gewicht, inhoud, oppervlakte/omtrek)
- Meetkunde
4. Verbanden
- Tabellen en grafieken
Meer informatie?
Alle informatie is terug te vinden via SLO Passende Perspectieven Rekenen. Op deze pagina kun je ook een uitwerking van de leerroutes downloaden voor de meest voorkomende rekenmethodes. Hierin staan leerroutes per blok uitgewerkt voor de methode.
Vragen over rekenonderwijs?
Heb je vragen over rekenonderwijs of wil je eens van gedachten wisselen? Neem gerust contact op met de onderwijsadviseur in jouw regio.
Meer lezen
RT-ondersteuning speciaal voor leerlingen met een anderstalige achtergrond
Niet te onderschatten: de impact van dyscalculie
