Rekenen verbeteren op de basisschool
Goed leren rekenen op de basisschool is belangrijk om je te kunnen redden in het dagelijks leven. Het versterken van rekenvaardigheden is voor veel scholen een uitdaging. Hoe zorg je ervoor dat alle leerlingen, van de snelle rekenaars tot de kinderen die rekenen lastig vinden, een goede basis hebben voor hun toekomst?
Rekenvaardigheden versterken op de basisschool: het belang van een goede start
Rekenen is overal: van het oplossen van complexe vraagstukken in wiskunde tot het plannen van een vakantie of het berekenen van wisselgeld. Een goede rekenbasis maakt het verschil. Denk aan leerling die dankzij een sterk rekeninzicht probleemloos overstapt naar natuurkunde of economie, of een kind dat logisch leert nadenken door rekenproblemen te analyseren.
Met een goede start in de onderbouw:
- Hebben leerlingen een stevige basis voor getalbegrip, rekenvaardigheden en logisch redeneren
- Lopen kinderen minder kans op rekenachterstanden in de hogere groepen
- Heel belangrijk: ontwikkelen ze een positieve houding ten opzichte van rekenen, doordat het leren spelenderwijs gaat
Hoe zorg je voor een sterke rekenstart in de onderbouw?
De basis voor rekenvaardigheid wordt gelegd in de eerste jaren van de basisschool. Het formele rekenen wordt vanaf groep 3 aangeleerd, maar al in groep 1 en 2 leren kinderen vaardigheden die belangrijk zijn voor het rekenen.Kinderen leren spelenderwijs tellen, hoeveelheden herkennen en eenvoudige patronen begrijpen. Door spelenderwijs leren en praktisch toepasbare activiteiten kunnen jonge kinderen belangrijke rekenconcepten ontdekken en zich eigen maken. In groep 1 en 2 kunnen rekenactiviteiten geïntegreerd worden in alledaagse speelsituaties:
- Laat kinderen in de bouwhoek torens bouwen en tellen hoeveel blokken ze hebben gebruikt.
- Gebruik rollenspellen, zoals een winkelspel waarin kinderen bedragen optellen en wisselgeld ‘geven’.
- Organiseer bewegingsactiviteiten, zoals springen in een getallenrij of een estafette waarin kinderen vormen moeten herkennen.
Rekenen wordt tastbaar en begrijpelijker voor jonge kinderen wanneer je gebruik maakt van concreet materiaal en visuele hulpmiddelen.
Focus op kernvaardigheden
Belangrijke kernvaardigheden die in groep 1 en 2 worden opgedaan zijn:
- Getalbegrip: tellen, hoeveelheden vergelijken, getallen herkennen en koppelen aan hoeveelheden.
- Ruimtelijk inzicht: patronen ontdekken, vormen herkennen en eenvoudige figuren samenstellen.
- Taal en rekenen combineren: woorden zoals ‘meer’, ‘minder’, ‘evenveel’ en ‘groot’ begrijpen en toepassen.
Differentiëren vanaf het begin
Ook in kleutergroepen hebben kinderen verschillende kennisniveaus. Sommigen herkennen getallen al tot 20, terwijl anderen nog moeite hebben met tellen tot 10. Door te differentiëren in de onderbouw voorkom je dat kinderen al vroeg achterstanden oplopen of zich gaan vervelen. Extra ondersteuning bied je met concreet materiaal, zoals kralen en fiches, om tellen en vergelijken te oefenen. Extra uitdaging kan zitten in patronen uitbreiden of eenvoudige sommen maken met concreet materiaal.
De uitdagingen van rekenen op de basisschool: onder-, midden- en bovenbouw
Vanaf groep 3 van de basisschool leren kinderen echt rekenen. Automatiseren en motivatie zijn hier belangrijke factoren om het plezier in rekenen te behouden. Aandacht voor niveauverschillen is hierin helpend.
De kracht van automatiseren
Automatiseren betekent dat leerlingen basisbewerkingen als optellen, aftrekken en vermenigvuldigen moeiteloos kunnen uitvoeren. Dit is cruciaal omdat dit cognitieve ruimte vrijmaakt voor complexere vraagstukken. Automatisering vraagt veel oefening, maar met slechts 5 minuten per dag kan je al veel bereiken. Belangrijk is, dat er zowel aandacht is voor het begrip en strategiegebruik bij het aanleren van de basisbewerkingen als aan de automatisering van sommen. Het aanleren van een goede oplossingsstrategie bij bijvoorbeeld plussommen helpt ook om de sommen beter te automatiseren.
Lees ook ons artikel ‘Het belang van automatiseren bij rekenen
Motivatie: 5 tips om rekenen interessant te houden voor alle leerlingen
Hoe houd je rekenen interessant, voor zowel leerlingen die rekenen lastig vinden als snelle rekenaars? Door afwisseling, maatwerk en een speelse aanpak kun je rekenenop de basisschool leuk en betekenisvol maken voor al je leerlingen.
1. Gebruik realistische en praktische toepassingen
Rekenen wordt interessanter wanneer kinderen zien hoe ze het in het dagelijks leven kunnen gebruiken.
- Voor leerlingen die rekenen lastig vinden: Laat hen geld tellen bij een ‘winkeltje’ in de klas, stappen meten bij een bewegingsactiviteit of ingrediënten afmeten bij het bakken. Zo wordt rekenen tastbaar en minder abstract.
- Voor snelle rekenaars: Daag hen uit met complexere scenario’s, zoals het plannen van een budget voor een fictief klasfeest of het berekenen van kortingen.
2. Maak gebruik van spelletjes en competitie
Spelenderwijs leren motiveert, breng dus wat speelsheid in je lessen.
- Voor leerlingen die moeite hebben met rekenen: Gebruik bord of kaartspelletjes waarbij je moet rekenen, of digitale platforms waar ze op hun eigen niveau kunnen oefenen. De doos vol RekenKr8 zit vol flitskaartjes die je voor allerlei spelletjes kan gebruiken, ideeën inbegrepen.
- Voor snelle leerlingen: Organiseer rekenwedstrijden, zoals een quiz waarbij ze uitdagende sommen oplossen, of laat ze rekenspellen maken voor hun klasgenoten.
3. Werk met niveaugroepen of gepersonaliseerde opdrachten
Differentiatie zorgt ervoor dat ieder kind op zijn eigen niveau wordt uitgedaagd.
- Voor leerlingen die rekenen lastig vinden: Bied instructie op een concreet niveau, met ondersteunend materiaal dat past bij de instructie (bv MAB-materiaal of geld) en bouw langzaam op in moeilijkheid zodat ze voldoende succeservaringen opdoen.
- Voor snelle rekenaars: Geef ze opdrachten waarin ze concepten verder moeten toepassen, bijvoorbeeld met rekenraadsels, ingewikkelde breukensommen of uitdagende digitale tools.
4. Integreer beweging in reken
Voor veel (jonge) leerlingen is rekenen leuker als ze er fysiek mee aan de slag kunnen.
- Voor leerlingen die rekenen lastig vinden: Laat ze springen op een getallenlijn op de vloer of voorwerpen sorteren in groepen.
- Voor snelle rekenaars: Daag hen uit met activiteiten zoals een rekencircuit, waarin ze verschillende fysieke uitdagingen combineren met rekenvragen.
5. Beloon creativiteit en samenwerking
Laat kinderen zien dat rekenen niet alleen om cijfers gaat, maar ook om samenwerken en out-of-the-box denken.
- Voor leerlingen die moeite hebben met rekenen: Laat ze in tweetallen werken, zodat ze steun krijgen van een klasgenoot bij het oplossen van sommen.
- Voor snelle rekenaars: Geef ze open opdrachten, zoals het ontwerpen van een rekenpuzzel of het bedenken van een spel waarin rekenen centraal staat.
Rekenplezier voor iedereen
Wil je meer praktische tips of begeleiding in het motiveren van jouw klas of het nog verder verbeteren van je rekenonderwijs? RID helpt je graag verder met advies en (team)trainingen om je rekenonderwijsnog krachtiger te maken.
Meer lezen
Leestips voor leerlingen | Juni 2025
Aan de slag met leesmotivatie
