Dyslexie en dyscalculie: onze behandelaars vertellen

Wanneer komt een kind in aanmerking voor een onderzoek?

Marieke: “Voor een behandeling van start gaat, is een gedegen onderzoek nodig. Wanneer een kind bij ons wordt aangemeld, hebben school en ouders al geconstateerd dat het kind moeite blijft houden met een bepaalde leerrichting, taal of rekenen. De school dient het kind al extra oefening en ondersteuning te hebben gegeven op ondersteuningsniveau 3 (ON3). Profiteert het kind hier niet voldoende van én behaalt het op drie opeenvolgende meetmomenten een V- of E-score, dan kan er sprake zijn van dyslexie of dyscalculie. Onze diagnostici kunnen door middel van onderzoek vaststellen of dit inderdaad het geval is en vervolgens deze kinderen helpen met een intensieve behandeling.”

Hoe gaat een onderzoek in zijn werk?

Marieke: “Het kind komt een of twee dagdelen voor onderzoek op een van onze locaties, waar we verschillende testen afnemen. Het is net als een ochtend op school, er worden schoolse dingen gedaan. Alleen dan met één kind en één juf. Het kind krijgt niet direct feedback, het weet tijdens de tests niet of het snel of langzamer is. Kinderen krijgen volop aandacht en vinden het erg leuk, ook omdat de onderdelen op hun tempo zijn afgestemd. Natuurlijk is het voor jonge kinderen spannend om naar een groot, onbekend gebouw te gaan voor een onderzoek. Dus gezonde spanning is er vaak wel, maar kinderen voelen zich snel veilig en op hun gemak.

We starten met een niveaubepaling. Hoe groot is de daadwerkelijke taal-/rekenachterstand precies? Ook zijn observaties heel belangrijk. Welke strategieën gebruikt een leerling en welke fouten worden er gemaakt? Hoe is de motivatie om bijvoorbeeld te lezen? Verder kijken we naar factoren die invloed hebben op de leerontwikkeling in het algemeen, zoals geheugen, taalvaardigheid, IQ, aandacht en de aanwezigheid van faalangst. Welke factoren worden onderzocht verschilt per kind in afstemming met een senior (GZ-psycholoog)."

Kan je wat meer vertellen over de behandeling?

Marieke: “Wij werken met de door RID ontwikkelde methodes CODE (voor dyslexie) en FORMULE (voor dyscalculie). Beide methodes zijn zeer gestructureerd en werken met zowel digitale als concrete middelen en materialen. Bij de dyslexiebehandeling krijgen kinderen onder meer klankkaarten en een zogenaamde geheugensteun, een spellinghulp met daarop de te leren (spelling)regels.”

Miranca: “Bij FORMULE krijgen de kinderen onder andere MAB-materiaal mee en een Doos vol RekenKr8 (met rekenkaartjes). In FORMULE heeft elke module een instaptoets om te bepalen waar de hiaten in het leerproces zitten.”

Marieke: “Ik omschrijf het programma vaak als een flatgebouw met meerdere verdiepingen (dit zijn de verschillende modules). Dit flatgebouw gaan we helemaal opnieuw opbouwen vanaf de basis. Bij lezen en spellen zijn dit de letter-klankkoppelingen (module 1). Vanuit daar komt er steeds een verdieping bij met nieuwe kennis en vaardigheden. Stap voor stap en heel gestructureerd bouwen we zo het hele flatgebouw samen opnieuw op. Het tempo waarmee we door de modules gaan verschilt per leerling. Zo kunnen we, ondanks dat iedereen hetzelfde programma volgt, toch afstemmen op individuele behoeftes.

Miranca: “Als behandelaar ben je er natuurlijk om goede instructie aan het kind te geven, maar minstens zo belangrijk is de band die je met het kind opbouwt tijdens de behandelingen. Je laat zien in het kind te vertrouwen en dat zorgt voor vertrouwen bij het kind zelf.”

Moet een kind thuis veel oefenen?

Miranca: “Naast de wekelijkse behandeling van 45 minuten, is het de bedoeling dat het kind 5 dagen per week thuis aan de slag gaat met het huiswerk, en dan elke keer zo’n 20 minuten. We weten dat herhaling zorgt voor automatisering en dat is precies wat we willen bereiken.

Het oefenen gaat online en het kind krijgt een aantal fysieke materialen als hulpmiddel. Zo werken we bij de dyscalculiebehandeling bijvoorbeeld met onze Doos vol RekenKr8. Deze bevat verschillende flitskaarten die het kind thuis kan gebruiken om te oefenen en aantoonbaar resultaat leveren.

Ouders krijgen in de laatste vijf minuten van de behandeling een overdracht voor het huiswerk. Zo zijn zij op de hoogte van wat er die week behandeld is en kunnen zij het kind thuis beter ondersteunen. Deze overdracht kan (bijvoorbeeld als het kind onder schooltijd wordt behandeld) ook online. Dit wordt als erg prettig ervaren, omdat behandelingen niet altijd aan het begin of einde van de dag zijn. Zo kan de ouder ook onder werktijd tijdens deze overdracht aanwezig zijn.”

Hoe ervaart een kind doorgaans de behandelingen?

Marieke: “Doordat de behandeling op een behapbare manier worden aangevlogen, is het voor het kind erg prettig. We spelen ook spelletjes tussendoor om het kind te laten ervaren dat lezen, spelling of rekenen leuk kan zijn!”

Miranca: “Soms vinden kinderen het vervelend dat ze thuis óók nog moeten oefenen. Wij volgen een vast behandelprogramma, vanaf de basis, waarbij de volgorde vaststaat en daardoor losstaat van wat op school gebeurt. Met schoolwerk erbij kan het als veel worden ervaren. Indien mogelijk wordt er geprobeerd een koppeling te maken met wat er op school gebeurt.”

Hoe waarborg je de kwaliteit van de behandeling?

Miranca: “De modules zijn heel gestructureerd en digitaal ondersteund. Zo kunnen we het verloop van de behandeling goed volgen. De voortgangstoetsen in het behandelplan zorgen voor de waarborging van de kwaliteit die RID biedt. Verslagen worden intern tegengelezen door een senior.

Tijdens de evaluatiemomenten bespreken we ook doelen met de kinderen. Aan het begin moet een kind bedenken wat het wil bereiken, zoals ‘meer motivatie en leesplezier’. Een meisje had als doel meer leesmotivatie. Het meisje zei: “Als ik ‘s avonds niet kan slapen, ga ik een boek lezen. Nou mam, dan weet jij dat nu ook.” Zo leuk om te horen.”

Hoelang duurt een behandeling gemiddeld?

Marieke: “Gemiddeld duurt een behandeling ruim een jaar. Dit is ook afhankelijk van de vergoedingsvoorwaarden van de betreffende gemeente. Bij de meeste kinderen zien we dat zij in deze periode grote stappen kunnen zetten, juist ook omdat we werken volgens een vaste aanpak waarin bewezen effectieve methodieken worden toegepast.”

Is een kind na de behandelperiode helemaal klaar?

Marieke: “De basis wordt tijdens de behandelingen stapsgewijs opgebouwd, maar je bent na de behandelingen niet klaar. Dyslexie of dyscalculie ‘heb’ je je hele leven en dat betekent dat je altijd harder zult moeten werken op het gebied van taal en rekenen. Door een behandeling ervaar je minder last van je lees- en spellingproblemen, maar vooral bij het aanleren van bijvoorbeeld een nieuwe taal zul je ook weer ervaren, dat het aanleren van die basis meer tijd en oefening kost. Bij sommige leerlingen blijft herhaling van de aangeleerde oefenstof belangrijk, omdat deze nog niet helemaal geautomatiseerd is. Bij de dyslexiebehandeling kan de Digitale Dyslexiebehandelaar dan een uitkomst zijn. Ook kunnen de kinderen bijvoorbeeld de stappenplannen en geheugensteun van de behandeling gebruiken in de klas en bij het maken van huiswerk.”

RID heeft ook veel behandellocaties in scholen. Kan je daar nog iets over vertellen?

Miranca: “Het is voor alle partijen vaak fijn als op school behandeld kan worden. Kinderen kunnen onder schooltijd worden behandeld, waardoor zij minder lang uit de klas zijn en minder van de andere lesstof missen. Kinderen zijn natuurlijk langer weg, als zij naar een locatie moeten reizen. Daarnaast zijn de lijntjes op school korter; een behandelaar stapt makkelijker naar een intern begeleider of leerkracht als er vragen zijn en andersom. Scholen die ook een behandellocatie zouden willen worden, kunnen contact met RID opnemen om de mogelijkheden hiervan te bespreken.”