Tips voor in de klas: stillezen en hardop lezen
Leren kinderen even goed lezen tijdens stillezen als hardop lezen?
Als je eenmaal goed kunt lezen en je leest zelf een tekst, dan doe je dat in principe in stilte. Het stillezen is dus de dominante leesmodus. Toch is er, zowel op school als in de wetenschap, opvallend weinig aandacht voor. Het oefenen en toetsen van leesvaardigheid in de klas gebeurt veelal hardop en ook de conclusies die onderzoekers trekken, zijn vrijwel altijd gebaseerd op hardop lezen. Is dit terecht of zouden we het stillezen meer aandacht moeten geven?
Het belang van hardop lezen
Dat we bij het leren lezen de nadruk op hardop lezen leggen is eigenlijk heel logisch. We weten immers dat leerlingen woorden pas sneller gaan herkennen nadat ze deze meerdere keren zorgvuldig hebben verklankt en verklanken kun je als beginnende lezer maar het beste hardop doen. Doordat je jezelf hoort, kun je je werkgeheugen ondersteunen en kun je jezelf makkelijker monitoren en bijsturen. Dit leidt tot een nauwkeurigere opslag van nieuwe of moeilijke woorden in het geheugen.
Ook de juf of meester kan de leerling beter volgen en begeleiden wanneer deze de klanken en woorden hardop uitspreekt. Ten slotte maakt hardop lezen van het lezen iets sociaals en dat is weer bevorderlijk voor de motivatie van jonge lezers. Kortom, zolang het lezen nog niet volledig nauwkeurig gaat, is hardop lezen het voorkeursinstrument om de leesvaardigheid verder te verbeteren.
Ook stillezen heeft tijdens het oefenen een belangrijke functie
Een groot voordeel van stillezen, is dat het je in staat stelt veel sneller te lezen. Stil lees je wel twee keer zo snel als hardop. Je kunt tijdens het stillezen dus veel meer leeskilometers maken en dat is belangrijk omdat je dan meer kansen krijgt om leeservaring op te doen en je verder te bekwamen in de vaardigheid. Dit komt ook de leesmotivatie ten goede omdat je meer vertrouwen krijgt en autonomie ervaart. Het is dus goed de leerling naast oefenen met hardop lezen ook te laten oefenen met stillezen.
Geef hardop lezen én stillezen een plek in het curriculum
Hoewel eind groep 4 in het algemeen wordt aangehouden als het moment waarop ‘leren om te lezen’ overgaat in ‘lezen om te leren’, lijkt het keerpunt waarop stillezen even effectief wordt als, of zelfs effectiever dan hardop lezen, pas te liggen bij groep 7. Tot die tijd verdient het hardop lezen dus een prominente plek in de leeslessen.
Toch is het raadzaam goede lezers ook al eerder stil te laten lezen, zodat zij leeskilometers kunnen maken. Ook voor goede lezers is het echter zinvol om moeilijke of nieuwe woorden hardop te verklanken. Dit helpt om deze woorden in het vervolg sneller te herkennen. De nauwkeurigheid ervan geven een indicatie van de stilleesvaardigheid. Klankverwerking speelt een grote rol bij beide manieren van lezen. Er zijn daardoor weinig verschillen in het leesproces te ontdekken.
Wil je meer weten over effectief lees- en spellingonderwijs in het algemeen of specifiek over dit onderwerp? Bestel dan het boek van Madelon van den Boer en Sebastián Aravena voor inspiratie en ideeën bij praktische vragen.
Lees verder
- Leestips voor kinderen
Leestips | Juni 2025
Blijven oefenen met lezen is erg belangrijk voor je kind. Wil jij ze nog een aantal leuke boekentips voor in de vakantie meegeven? Onze Janneke en Le
- Leestips voor leerlingen
Leestips | Juni 2025
Blijven oefenen met lezen is erg belangrijk voor je leerlingen. Wil jij ze nog een aantal leuke boekentips voor in de vakantie meegeven? Onze Janneke
- Voor ouder & kind
Leestips | Mei 2025
Ook deze maand hebben wij weer een mooie selectie aanraders, waarmee jij je kind(eren) enthousiast kunt maken én houden voor het lezen. We wensen jul
- Voor het onderwijs
Wanneer zijn serious games écht van waarde in de klas?
De digitalisering van het onderwijs heeft de hooggespannen verwachtingen vooralsnog niet waar kunnen maken. Er gaan zelfs stemmen op om de ipads te w
- Spellingonderwijs
Hoe help je leerlingen op school die moeite (met bijvoorbeeld spelling) hebben en houden?
Wanneer jouw leerling vastloopt met spelling, dan werken we in Nederland met het continuüm van onderwijs en zorg, ook wel het RTI-model (Response To
- Leestips voor leerlingen
Leestips | Mei 2025
Ook deze maand hebben wij weer een mooie selectie aanraders, waarmee jij de leerlingen op school enthousiast kunt maken én houden voor het lezen. We
- Voor ouder & kind
Leestips | April 2025
De meivakantie komt eraan! Gaan jullie ook nog naar de bieb om een stapel leuke boeken in te slaan? Of misschien vind je op de kleedjesmarkt wel het
- Leestips voor kinderen
4 lees-, luister- en speeltips om samen met je kind te ontdekken
De Media Ukkie dagen vragen dit jaar aandacht voor het thema Samen met media. Want samen is niet alleen leuk, maar ook heel leerzaam.
- Voor het onderwijs
Hoe help ik mijn leerlingen goed te verklanken?
Wij krijgen veel uiteenlopende, praktische vragen van scholen over leesonderwijs. Zo ook de volgende: ,Ik hoor vaak dat je moet voorkomen dat leerlin
- Voor het onderwijs
Onderzoeksproject Leeskans: help jij mee?
Project Leeskans is een onderzoek naar vroege voorspellingen van leesproblemen, en verbetering van zelfbeeld en leesmotivatie. Hiervoor zijn wij op z
Verder lezen
- Leestips voor leerlingen
Leestips | Juni 2025
Blijven oefenen met lezen is erg belangrijk voor je leerlingen. Wil jij ze nog een aantal leuke boekentips voor in de vakantie meegeven? Onze Janneke
- Voor het onderwijs
Wanneer zijn serious games écht van waarde in de klas?
De digitalisering van het onderwijs heeft de hooggespannen verwachtingen vooralsnog niet waar kunnen maken. Er gaan zelfs stemmen op om de ipads te w
- Leestips voor leerlingen
Leestips | Mei 2025
Ook deze maand hebben wij weer een mooie selectie aanraders, waarmee jij de leerlingen op school enthousiast kunt maken én houden voor het lezen. We
- Voor het onderwijs
Hoe help ik mijn leerlingen goed te verklanken?
Wij krijgen veel uiteenlopende, praktische vragen van scholen over leesonderwijs. Zo ook de volgende: ,Ik hoor vaak dat je moet voorkomen dat leerlin
- Voor het onderwijs
Onderzoeksproject Leeskans: help jij mee?
Project Leeskans is een onderzoek naar vroege voorspellingen van leesproblemen, en verbetering van zelfbeeld en leesmotivatie. Hiervoor zijn wij op z
- Leestips voor leerlingen
Leestips | April 2025
Als kinderen leren lezen, gaat er een wereld voor ze open. Deze ontdekking is fantastisch voor ze en het is een mooie taak om ze hierin te begeleiden
- Voor het onderwijs
Duurzaam het onderwijs in basisvaardigheden verbeteren: waar te beginnen?
Veel leerkrachten zullen het herkennen: door de dagelijkse drukte is het lastig om duurzame verbeteringen in je onderwijs aan te brengen én met colle
- Voor het onderwijs
Leesmotivatie: wat doe je en hoe blijf je bij?
Kinderen leren lezen is een van de belangrijkste (en mooiste!) opdrachten die er voor een school weggelegd is. Om een goede lezer te worden, moet je
- Leestips voor leerlingen
Leestips | Maart 2025
Deze maand geven we een aantal boekentips van recent verschenen boeken in verschillende categorieën, die je kunt gebruiken om je leerlingen gemotivee
- Spellingonderwijs
Hoe help je leerlingen ook bij schrijfopdrachten zorgvuldig te spellen?
Het is voor iedere leerkracht zo herkenbaar: tijdens het dictee schrijft de leerling ‘hoofd’ keurig met een d om het een paar dagen later in een vrij