Tips voor in de klas: stillezen en hardop lezen

Het belang van hardop lezen

Dat we bij het leren lezen de nadruk op hardop lezen leggen is eigenlijk heel logisch. We weten immers dat leerlingen woorden pas sneller gaan herkennen nadat ze deze meerdere keren zorgvuldig hebben verklankt en verklanken kun je als beginnende lezer maar het beste hardop doen. Doordat je jezelf hoort, kun je je werkgeheugen ondersteunen en kun je jezelf makkelijker monitoren en bijsturen. Dit leidt tot een nauwkeurigere opslag van nieuwe of moeilijke woorden in het geheugen.

Ook de juf of meester kan de leerling beter volgen en begeleiden wanneer deze de klanken en woorden hardop uitspreekt. Ten slotte maakt hardop lezen van het lezen iets sociaals en dat is weer bevorderlijk voor de motivatie van jonge lezers. Kortom, zolang het lezen nog niet volledig nauwkeurig gaat, is hardop lezen het voorkeursinstrument om de leesvaardigheid verder te verbeteren.

Ook stillezen heeft tijdens het oefenen een belangrijke functie

Een groot voordeel van stillezen, is dat het je in staat stelt veel sneller te lezen. Stil lees je wel twee keer zo snel als hardop. Je kunt tijdens het stillezen dus veel meer leeskilometers maken en dat is belangrijk omdat je dan meer kansen krijgt om leeservaring op te doen en je verder te bekwamen in de vaardigheid. Dit komt ook de leesmotivatie ten goede omdat je meer vertrouwen krijgt en autonomie ervaart. Het is dus goed de leerling naast oefenen met hardop lezen ook te laten oefenen met stillezen.

Geef hardop lezen én stillezen een plek in het curriculum

Hoewel eind groep 4 in het algemeen wordt aangehouden als het moment waarop ‘leren om te lezen’ overgaat in ‘lezen om te leren’, lijkt het keerpunt waarop stillezen even effectief wordt als, of zelfs effectiever dan hardop lezen, pas te liggen bij groep 7. Tot die tijd verdient het hardop lezen dus een prominente plek in de leeslessen.

Toch is het raadzaam goede lezers ook al eerder stil te laten lezen, zodat zij leeskilometers kunnen maken. Ook voor goede lezers is het echter zinvol om moeilijke of nieuwe woorden hardop te verklanken. Dit helpt om deze woorden in het vervolg sneller te herkennen. De nauwkeurigheid ervan geven een indicatie van de stilleesvaardigheid. Klankverwerking speelt een grote rol bij beide manieren van lezen. Er zijn daardoor weinig verschillen in het leesproces te ontdekken.

Wil je meer weten over effectief lees- en spellingonderwijs in het algemeen of specifiek over dit onderwerp? Bestel dan het boek van Madelon van den Boer en Sebastián Aravena voor inspiratie en ideeën bij praktische vragen.